मुलांनी दूध प्यावं म्हणून त्यांचे पालक विविध युक्त्या लढवत असतात. दूध पिणं हे फक्त लहानांसाठीच नव्हे तर मोठ्यांसाठीही आवश्यक आहे.
पूर्वीचे लोक भेसळ नसलेलं, ताजं, धारोष्ण दूध प्यायचे. साहजिकच त्यांच्या आरोग्याला त्याचा चांगला फायदा व्हायचा. आता तसं राहिलेलं नाही. आपण पितो ते दूध शुद्ध आहे, की नाही याची खात्री देता येत नाही. पिशवीतून येणारं दूध टिकावं म्हणून त्यावर उच्च तापमानाला काही यांत्रिक प्रक्रिया केलेल्या असतात. मात्र, सकारात्मक गोष्ट अशी, की ही प्रक्रिया रासायनिक नसते. दुधात मिळणारं पाणी, प्रथिनं आणि इतर पोषकद्रव्यामुळे त्यावर काही हानिकारक जीवाणू जोमानं वाढू शकतात आणि आपल्याला अपाय करू शकतात. असा अपाय होऊ नये म्हणूनच ही यांत्रिक प्रक्रिया महत्त्वाची असतेच.
असं असलं, तरी दुधात होणारी भेसळ, त्यावर होणारी प्रक्रिया आणि जास्त दूध यावं म्हणून गाई- म्हशींना देण्यात येणारी इंजेक्शन्स हा आता लोकांच्या चर्चेचा आणि चिंतेचा विषय झाला आहे. दुधात स्टार्च, साखर, पाणी या फारशा त्रासदायक न ठरणाऱ्या पदार्थापासून युरिया, साबण अशा हानिकारक पदार्थांची भेसळ होऊ शकते, ज्यामुळे आरोग्याला हानी होते. अशा दुधापासून आपण दूरच बरं.
काही लोकांना दुधातील नैसर्गिक साखर म्हणजेच लॅक्टोजची अॅलर्जी असू शकते. हा तसा गंभीर आजार नसला, तरी त्यामुळे पोट बिघडणं किंवा दुखणं, मळमळ होणं अशी लक्षणं दिसू शकतात. बऱ्याचदा वय वाढलं की किंवा काही गंभीर आजारात उदा. कर्करोग किंवा लहान आतड्याला काही आजार झालेला असेल, तर दुधातील लॅक्टोज पचत नाही. अगदी फार कमी केसेसमध्ये जन्मतःच हा विकार असू शकतो आणि बाळाला दूध दिलं, की त्याला याचा त्रास होऊ शकतो. काही तयार पदार्थ उदा. प्रथिनांच्या पावडरी, केक, आइस्क्रीम आणि बिस्किटं यातही काही प्रमाणात दूध असल्यामुळे ते खाल्ल्यावरही हा त्रास होऊ शकतो. बरेच लोक काही प्रमाणात दुधाचे पदार्थ सहन करू शकतात. अशांसाठी पुढील पर्यायांचा अवलंब करता येईल.
-दुधाऐवजी दही किंवा ताक घेता येईल; कारण त्यात लॅक्टोजचं रुपांतर लॅक्टिक अॅसिडमध्ये झालेलं असतं. त्यामुळे त्रास होत नाही आणि ते पचायला सोपं होतं.
-दुधाऐवजी सोया मिल्क घेता येईल.
दुधाविषयी अजून थोडे ....
दुधात चॉकलेटयुक्त पावडर नियमितपणे घातल्यास त्यातलं कॅल्शिअमचं शोषण कमी होऊ शकतं.
बाहेरच्या सुट्ट्या दुधापेक्षा पिशवीतलं दूध चांगलं असतं; कारण सुट्ट्या दुधात इतर भेसळ होण्याची शक्यता जास्त असतं.
काही ठिकाणी ऑर्गेनिक दूध मिळतं. जिथे गायी- म्हशींना रासायनिक खतं न वापरलेला चारा दिला जातो, असं दूधही वापरता येईल.
आपल्या आहारात दूध, दही, ताक याचं खूप महत्त्व आहे. दुधातून मिळणारे घटक म्हणजे कॅल्शियम, प्रथिनं आणि जीवनसत्त्व १२ ब. हे पदार्थ तुम्ही तीळ, सोयाबीन, पालेभाज्या, अंडी आणि योग्य प्रमाणात मांसाहार यांतूनही मिळवू शकता.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
